Nón Ngựa Phú Gia là món đồ thủ công nhiều khách du lịch lựa chọn mua về làm quà từ Bình Định. Đây là nét đẹp truyền thống được người dân đất võ lưu truyền cho đến tận ngày nay. Vậy bạn biết những gì về chiếc nón ngựa truyền thống đặc biệt này? Quá trình tạo ra nón ngựa liệu có khó hay không? Thông tin dưới đây Du Lịch Quy Nhơn cung cấp sẽ giúp bạn làm rõ.
Bạn biết gì về nón ngựa Phú Gia?
Mục Lục
Nón ngựa Phú Gia là món đồ mỹ nghệ đặc trưng với lịch sử tồn tại hơn 400 năm tại xứ Nẫu. Hình ảnh chiếc nón ngựa gắn liền với những người anh hùng triều đại Tây Sơn năm xưa. Một biểu tượng mạnh mẽ, khỏe khoắn và uy nghiêm của người con xứ Nẫu.
Dành cho những ai chưa biết, sở dĩ nón này được gọi là nón ngựa bởi vì nón chuyên dành cho những người cưỡi ngựa nhờ kết cấu chắc chắn, bền bỉ và dẻo dai. Vậy bạn biết gì về nón ngựa? Nón này có nguồn gốc ra sao? Có gì đặc biệt?
Lịch sử ra đời
Không ai biết rõ thời điểm chính xác nón ngựa Phú Gia ra đời. Chỉ biết rằng nón ngựa này có mặt từ lâu đời. Theo lưu truyền thì nón này chuyên dành cho các nhà quý tộc quyền quý, Về sau, nón phổ biến vào thời điểm đội quân Tây Sơn đang chinh chiến để toàn vẹn lãnh thổ, đánh đuổi quân xâm lăng. Dưới triều đại của vua Quang Trung, người ta quen thuộc với hình ảnh của những người lính đội nón ngựa.
Cho đến nay, nón ngựa đã mai một dần bởi vì không còn quá phù hợp với đời sống hiện đại. Song vẫn có rất nhiều làng nghề giữ gìn nghề đan lát sản xuất nón ngựa. Trong đó tiêu biểu nhất chính là làng nghề nón ngựa Phú Gia.
Làng Phú Gia gắn liền với hình ảnh chiếc nón ngựa đã bao đời nay. Ngôi làng này nằm cách TP Quy Nhơn khoảng 35km tại xã Cát Tường, Phù Cát, Bình Định. Làng nghề này có mặt từ lâu đời, từ thuở nón ngựa vừa mới xuất hiện. Cho đến ngày nay vẫn còn những nghệ nhân “giữ lửa” cho nét đẹp truyền thống của Việt Nam.
Nón ngựa có gì đặc biệt?
Nhiều người khó phân biệt giữa nón ngựa và nón lá thông thường. Song trên thực tế hay loại nón này khác biệt hẳn nhau. Nón ngựa có kết cấu đặc biệt với đặc trưng là sự chắc chắn, dẻo dai và bền bỉ. Một chiếc nón ngựa có thể sử dụng được rất lâu, có thể từ 5 – 10 năm.
Thêm vào đó, nón ngựa Phú Gia đặc trưng ở các họa tiết thêu độc đáo, mang nét truyền thống đặc trưng. Cụ thể là hình ảnh của long, lân, quy, phụng hay mai, lan, cúc, trúc. Nón được làm chủ yếu bằng là cọ (hay còn gọi là lá kè), ống giang cùng với rễ dứa. Nón đẹp mắt, bền chắc, đàn hồi tốt và chống thấm hiệu quả.
Mức giá
Nón ngựa Phú Gia Bình Định hiện nay có đa dạng mức giá. Thông thường, những mẫu nón ngựa đơn giản phục vụ khách du lịch được tối giản bớt sẽ bán 50.000 đồng – 80.000 đồng.
Song nếu bạn muốn mua nón ngựa đúng chuẩn truyền thống thì mức giá sẽ là 400.000 đồng – 500.000 đồng. Giá cao hơn đồng nghĩa với việc nón chất lượng hơn và đúng điệu nón ngựa thời xưa. Có những chiếc nón ngựa có độ bền lên đến hàng trăm năm.
Quá trình tạo nên một chiếc nón ngựa Phú Gia?
Như đã nói đến ở trên thì việc tạo nên một chiếc nón ngựa Phú Gia không hề dễ dàng. Đòi hỏi người nghệ nhân tại làng nón ngựa Phú Gia phải có tay nghề cao, nắm rõ bí quyết thực hiện. Quy trình tổng thể làm nón ngựa có thể hình dung như sau:
Đầu tiên là lựa chọn các nguyên liệu làm nón ngựa, bao gồm: Lá cọ, cây giang, rễ dứa rừng, cước, chỉ màu, vải the,… Những nguyên liệu này được tuyển chọn kỹ lưỡng. Riêng lá cọ vừa phải, không bị già và không bị non. Tiếp đó là công đoạn chuẩn bị bao gồm phơi lá cọ. Hay chẻ cây giang, phơi khô rồi tước nhỏ như cây tăm.
Sau đó, người nghệ nhân sẽ thực hiện liên tục 20 công đoạn để làm nón. Bao gồm đan mê, rập luôn và thắt nan sườn. Tiếp theo sẽ là kết vành nón, thêu hoa văn, can ốc, bủa lá, chằm thành phẩm. Và rồi, người nghệ nhân sẽ khâu nức nón, mạn tròng, kết sòi và hàng loạt các công đoạn khác. Cuối cùng sẽ làm tròng nón, sòi nón. Tất cả công đoạn trên đều không hề dễ dàng. Đòi hỏi người nghệ nhân tỉ mỉ, chỉn chu, nhanh nhẹn, dứt khoát và cẩn thận. Đặc biệt là các công đoạn đều hoàn toàn thực hiện thủ công.
Mua nón ngựa Phú Gia ở đâu?
Hiện nay có rất nhiều địa điểm để mua nón ngựa Phú Gia. Song nếu có thời gian di chuyển thì bạn hãy đến tận làng Phú Gia. Bởi vì đến đây, bạn có thể tận mắt nhìn thấy các công đoạn tạo nên chiếc nón ngựa.
Bạn cũng có thể thử trải nghiệm cảm giác chính bản thân làm nên chiếc nón. Vừa được trải nghiệm tại làng nghề truyền thống, vừa được nghe kể những câu chuyện về nón và có nón ngựa mang về quả thật là điều thú vị.
Còn nếu như bạn không có thời gian thì bạn có thể ghé đến một số địa điểm bán nón ngựa. Tiêu biểu là cửa hàng chuyên bán nón ngựa của nghệ nhân Đỗ Văn Lan. Cửa hàng tọa lạc tại đường Nguyễn Thị Định, TP Quy Nhơn.
Những chiếc nón ngựa được làm thủ công một cách tỉ mỉ tại đây chắc hẳn sẽ khiến bạn hài lòng. Bạn có thể mua về trưng bày, làm quà tặng dành cho những người thân thiết với mình.
Tham khảo thêm: Tré Bình Định – Món ngon đặc sản độc lạ xứ Nẫu
Kết luận
Nón ngựa Phú Gia quả thật là món hàng thủ công độc đáo gắn liền với sự mạnh mẽ, uy nghiêm. Mặc dù không còn được ưa chuộng nhiều nữa nhưng chiếc nón ngựa vẫn giữ được cho mình một vị thế đặc biệt. Là món đồ biểu trưng cho sự kiên cường, hào khí của người con đất Võ, của triều đại Tây Sơn Tam Kiệt xa xưa. Hy vọng thông tin trên hữu ích đối với bạn đọc. Tham khảo thêm về văn hóa du lịch tại Quy Nhơn cùng với chúng tôi nhé!
Tác giả: Khánh Huyền – Ảnh: Sưu tầm